Prezentujemy poniżej recenzję i opinię o zestawie LaboLAB, którą napisała nauczycielka i dyrektorka szkoły podstawowej – Pani Małgorzata Rabenda. Zestaw wykorzystywany był w Szkole Podstawowej nr 2 w Lubsku, a także posłużył jako jedna z głównych atrakcji organizowanego tamże Festiwalu Nauki. Zapraszamy do lektury!
Połowa czerwca, na dworze upał, a my w Szkole podstawowej nr 2 w Lubsku przygotowujemy Festiwal Nauki. Wielkie, zielone pudło szybko wzbudziło zainteresowanie uczniów. Nie mogli doczekać się, co znajdą w środku. Po otwarciu, największe zainteresowanie wzbudziły sprężyny Slinky – „fajna zabawka” i pojemnik z opiłkami żelaza – „a co tam jest?”. Ponieważ to dzieciaki miały podczas festiwalu pokazywać różne doświadczenia swoim kolegom i koleżankom, a także dorosłym gościom, daliśmy im pełną swobodę w przygotowaniu stanowisk.
Zestaw LaboLAB, to nie tylko skrzynka z „zabawkami”, to przede wszystkim metodyka nauczania oparta o model 5E (tłumaczenie z ang. zaangażowanie, poszukiwanie/badanie, wyjaśnianie, zastosowanie, ewaluacja). W modelu lekcji 5E uczeń jest badaczem, a nauczyciel osobą, która stwarza sytuacje i daje możliwości do prowadzenia badań.
W naszym przypadku, zaciekawienie zestawem wywołało pytania uczniów. „Po co w szkole taka sprężyna? Czego taka sprężyna może nauczyć? Co jest w tym pojemniku? Co to są opiłki żelaza i co z nimi można zrobić?”. Mieliśmy dwa wyjścia – przewertować obszerny przewodnik dla nauczyciela, który jest dołączony do zestawu i narzucić uczniom wykonanie opisanych w nim doświadczeń lub pozostawić im pełną swobodę w wymyślaniu i przeprowadzaniu własnych eksperymentów. Wybraliśmy wariant drugi, czyli scaffolding (budowanie rusztowania). Uczniowie wykorzystali to, co już wiedzieli i na tej podstawie wymyślali nowe doświadczenia, wykonywali je, obserwowali i wyciągali wnioski. Szukali naukowych potwierdzeń tego, co zaobserwowali, by wyjaśnić uczestnikom festiwalu, jakie zjawiska i oddziaływania zachodzą podczas „zabawy” ze sprężyną czy opiłkami żelaza. Uczniowie sami zauważyli, że magnesy pierścieniowe nie mają oznaczonych biegunów, a magnesy sztabkowe mają. Zaczęli sprawdzać, w jaki sposób zachowują się opiłki żelaza rozsypane na kartce pod którą leży magnes pierścieniowy. Porównując układ opiłków z układem wokół magnesu sztabkowego, szybko wyznaczyli bieguny magnesu pierścieniowego.
Uczniowie sami postawili pytanie badawcze na podstawie obserwacji z życia. W drodze dyskusji, zaplanowali i wykonali serię doświadczeń, porównali wyniki i sformułowali tezę. Poszukując potwierdzenia swojej tezy w internecie, znaleźli informacje o tym, jak wykonać lewitujące przedmioty.
Podczas trwania festiwalu powstało spontanicznie nowe stanowisko, na którym można było badać zmiany w ruchu samochodzików, tarcie i bezwładność. Wagi sprężynowe i miniaturowe modele samochodów wciągnęły w zabawę dorosłych, którzy mieli okazję przypomnieć sobie prawa fizyki i pochwalić się ich znajomością przy dzieciach.
Takie podejście do nauki jest wysoce pożądane na każdej lekcji i w każdej szkole. Człowiek kierowany ciekawością, chęcią poznania i wyjaśnienia uczy się z własnej woli, ma motywację wewnętrzną. Tym samym nie trzeba wobec niego stosować zewnętrznych czynników motywujących, opartych często na nagrodach i karach.
Przewodnik LaboLAB poza szczegółowym opisem każdych zajęć, zawiera propozycje oceny stopnia realizacji konkretnych celów lekcji oraz umiejętności określanych jako kompetencje XXI wieku. Zasady oceniania zaproponowane w poradniku spełniają wszystkie kryteria oceny wspierającej rozwój ucznia. Punktem wyjścia jest zawsze zadanie badawcze, które służy nauczycielowi do ustalenia poziomu wiedzy uczniów z określonego tematu. Dołączone karty obserwacji z zadaniami praktycznymi oraz pytaniami kluczowymi ułatwiają ocenianie przyrostu wiedzy i umiejętności, bazują na ocenianiu kształtującym. Polecenia na kartach pracy są precyzyjne, a ich język dostosowany do wieku uczniów. Zadania zachęcają do współpracy i dyskusji.
Dodatkowo, w zestawie znajdziemy tabelę z ogólnymi kryteriami oceny słabych i mocnych stron ucznia. Narzędzie może być z powodzeniem wykorzystane na innych przedmiotach i w przypadku uczniów z trudnościami może być analizowane podczas spotkań zespołów nauczycieli w celu podjęcia działań wspierających i dostosowania wymagań. Dużym ułatwieniem dla nauczyciela są zawarte w poradniku strategie indywidualizacji oraz wskazówki dydaktyczne. Dzięki nim możemy z góry przewidzieć trudności mogące pojawić się w czasie lekcji i w odpowiedni sposób się do nich przygotować lub zapobiec ich wystąpieniu.
Pracując z zestawem LaboLAB: Siły i oddziaływania, uczniowie mają do czynienia z różnymi tabelami i wykresami. Uczą się zbierać, organizować i analizować dane, również te uzyskane z pomiarów i obserwacji podczas zadań praktycznych i symulacji zamieszczonych na platformie edukacyjnej. Podczas symulacji dodatkowo manipulują wartościami zmiennych, takich jak siła czy masa, co pozwala w jeszcze bardziej obrazowy sposób utrwalić zasady fizyki.
Nowoczesne podejście do nauczania wzmacniają załączniki dotyczące nauki w serwisach informacyjnych oraz wykorzystania tekstów źródłowych. Na podstawie załączonej tabeli z kryteriami uczniowie mogą ocenić wiarygodność artykułu znalezionego w sieci i zdecydować, na ile jest on wiarygodny. W podręczniku dla ucznia są zamieszczone krótkie teksty naukowe mające na celu rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem. Czcionka tekstu jest duża, słowa kluczowe są wyróżnione kolorem, a grafika jest odpowiednio dobrana do treści i stanowi uzupełnienie informacji. Nauczyciel w poradniku znajdzie wskazówki, jak uczyć uczniów pracy z tekstem, jak tworzyć mapy myśli, bazując na wyróżnionych słowach-kluczach i w jaki sposób konstruować pytania problemowe na bazie nowo zdobytych informacji. Pytania mogą być zadane specjaliście w danej dziedzinie w ramach spotkań z doradztwa zawodowego.
Podsumowując zestaw LaboLAB: Siły i oddziaływania to przede wszystkim nowoczesne podejście do nauczania oparte na konstruktywistycznych modelach 5E, PBL (metoda problemowa), design thinking (myślenie projektowe) oraz STEM (łączenie w procesie edukacji nauk przyrodniczych z technologią, inżynierią i matematyką). Bogata obudowa dydaktyczna pozwala na realizację ciekawych lekcji każdemu nauczycielowi, nawet jeśli nie jest on specjalistą z danej dziedziny. Mnogość materiałów zamieszczonych na dedykowanej platformie e-learningowej Dzwonek.pl (dawniej mInstructor) pozwala na szeroko rozumianą indywidualizację pracy w zależności od preferencji i potrzeb uczniów. Realizując zajęcia z zestawem LaboLAB, rozwijamy kompetencje kluczowe uczniów, kształtujemy strategie czytelnicze i umiejętność krytycznego myślenia. Pracę ułatwia bogata zawartość „dużego, zielonego, pudełka”, w którym znajdziemy proste i bezpieczne pomoce dydaktyczne dla grupy około 30 uczniów. Większość materiałów z zestawu w przypadku zużycia lub zniszczenia, można zastąpić innymi bez specjalnych nakładów finansowych. Dzięki temu przez kilka kolejnych lat możemy cieszyć się nowoczesnym, mobilnym laboratorium badawczym, przygotowując jednocześnie uczniów do życia w szybko zmieniającej się rzeczywistości.
Autor: Małgorzata Rabenda
Nauczycielka i dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 2 w Lubsku, konsultant merytoryczny, trener i coach, autorka programów szkoleniowych z zakresu wdrażania nowych technologii i kształtowania kompetencji kluczowych, należy do grupy Superbelfrzy RP.
